Back to top

[46] [DE MODORUM FORMULIS]

[Praefatio]

Vocum modus, veterum editus voto disgregatus a vero et recto cantionis genere, et in chromaticam mollitiem deductus ob rationis penuriam, nunc ad priorem statum labore haud facili reductus est. Etenim quia ab auctoribus est editus, moderaminis jamjamque gravitate carebat. Nec mirum! Cum enim existerent quidam qui illum aurium arbitrio commiserint, quidam vero potiori agentes consilio, rationi hoc adsignaverunt. Utrique, prout voluntas tulit, diversi diversa scripserunt. Itaque, prout possumus, rationis speculatores sequentes, breviter et strictim prosequamur.

[Capitula]

[Capitulum] I De motione et vocis acumine, seu gravitate

[Capitulum] II De integritate et diminutione

[Capitulum] III De consonantia, seu minus convenientia vocum earumdem

[Capitulum] IV De affinitatibus diversarum vocum

[Capitulum] V De proprio vel adjectivo accidenti unicuique

[47] [Capitulum] VI De modorum quattuor generibus, eorumque partitione cum differentibus distinctionibus

[Capitulum] VII De formulis differentiarum et earum proprietatibus

[48] [I]

[De motione et vocis acumine, seu gravitate]

Vox est aer ictus, auditu sensibilis, quantum in ipso est. Omnis autem vox aut est continua aut divisa. Continua est, ubi sic se vocum sequitur ordo, ut unius finis alteriusque principium discerni facile non possit; sicut fit cum in caelesti arcu colorum habitudines spectamus. Sic enim rubeus cernitur, ut tamen ejus initium vel finis comprehendi non valeat; sic et in reliquis. Divisa vero quae singillatim profertur. Nulla vero vox fit nisi motus praecedat. Praecedente autem motu si fuerit velox, spissiores et acutiores reddit voces; si autem rarus, graves et grossiores.

Musica vox fit motione. Motio autem habet in se tenorem, qui quantitatem motionis exsequitur. Ita ut si motus fuerit brevis, perparvus existat et tenor, quod si major, ampliorem habebit tenorem. Musicus autem motus fit sex solummodo modis, id est tono, semitonio, semiditono, vel trihemitonio, ditono, diatesseron, et diapente. Intueri ergo libet ut secundum quod creverit motus, crescat et tenor, verbi gratia, ditonus duplum est tono, propterea et duplum habebit tenorem. Tenor autem est mora uniuscujusque vocis, quem et tempus grammatici in syllabis brevibus et longioribus superscribunt.

[49] [II]

[De integritate et diminutione]

Ex supradictis autem motibus alii existunt integri, id est qui monochordum regulariter partiuntur, ut tonus, et reliqui. Alii autem ab integritate deficiunt, qui monochordum aequis ponderibus dividi nequeunt, ut semiditonus. Tonus ergo integra dimensio est, quia per sesquioctavam proportionem regularis monochordi partitionem assequitur, diatesseron vero per sesquitertiam, diapente autem per sesquialteram. Quapropter tonus omnis fit novenis passibus, diatesseron quaternis, diapente vero ternis; diapason autem ubique fit duobus passibus. Unde et vicissim sibi in consonantiarum partibus succedunt.

[50] [III]

[De consonantia, seu minus convenientia vocum earundem]

Omnis autem cantilena septem dissimilibus vocibus perficitur, ex quibus aliae sunt consonae, alterae vero dissonae. Prima itaque et quarta vox ternas in depositione, ac binas in elevatione simillimas habeant formulas; at secunda et quinta quattuor in depositione et unam in elevatione. Porro tertia et sexta quattuor ab inferioribus similes habent formulas, a superioribus nec unam. Post has quarta a septima dissociatur amplius, nec ullam retinent proportionum consonantiam ad se invicem. Itemque prima et quinta quattuor a superioribus similes habent formulas, a depositione autem neminem. Secunda vero et sexta quaternis formulis similibus elevantur ac una deponuntur; unde et utraque proto scribuntur. Tertia vero et septima ternas elevationes ac binas depositiones habent similes, quae et deuteri modi exstant. Jam vero quarta cum octava minus in una elevatione conveniunt. Notandumque quia hae unius esse dicantur modi, quae elevatione magis [quam depositione] conveniunt. Quae quamvis unius esse dicantur modi habentes similes elevationes et depositiones, nullatenus tamen aliqua ex his cum aliqua sibi depositione concordanti elevatione concordat, aut convenienti in elevatione depositione concordat.

[51] [IV]

[De affinitatibus diversarum vocum]

Unaquaeque vero vocum habet aliquid proprium dum earum affinitas non ex toto acumine vel gravitate concordat, et aliqua semper similitudine cum extraneis admiscetur, id est cum eis quae alterius modi sunt; utpote .D. et .A. quae affines sunt, id est unius modi non sunt per totum similes, sed singillatim proprias retinent qualitates, dum .D. deponitur tono, semitonio, et iterum elevatur tono, semitonio, tritono, et semiditono usque ad alium .d. acutum. Itemque .A. ditono deponitur et semitonio, elevatur autem per tonum, semitonium et ditonum et alium semitonium et ditonum usque ad alium .a. acutum. Sed satis nunc ostensam esse dissimilitudinem inter affines voces arbitror.

[52] [V]

[De proprio vel adjectivo accidenti unicuique]

Nunc absimilium vocum edisseram similitudinem. Cum enim .D. sit protus et .G. tetrardus, utraque tamen tono, semitonio et ditono deponuntur, et ea symphonia quae .D. continetur, si sit depositiva tantummodo et .G. cani potest; quod exemplum patet in antiphona hac:

  G   F   E   F   D   F   G   a   G   F   G   G
D   C   B   C   A   C   D   E   D   C   D   D
                                    ho -mi -num.
Spi-ri -tus al -me  il -lus-tra-tor
                                    om -ni -um.

[53] [VI]

[De modorum quattuor generibus, eorumque partitione cum differentibus distinctionibus]

Sunt autem modi vocum quattuor, id est protus, deuterus, tritus, tetrardus. qui et totidem subjugales habent, et principales quidem authentos dicimus. Subjugales autem plagas nominamus, eorumque differentia talis est. Cum quilibet cantus octo vocibus ascendat, descendat vero quinque, atque inter omnes sint duodecim, una ex his bis adnumerata, graves omnes cum aliquanta parte acutarum plagis attribuuntur. Porro authentis cunctae acutae cum aliquantis gravium conveniunt. Notatoque quod sint tres vocum ordines, id est graves, mediae, et acutae. Ex quibus mediae semper annectuntur utrisque, acutae autem conveniunt authentis, et graves plagibus. Et sic semper tres ex ambabus partibus utrorumque sunt propriae.

[54] [VII]

[De formulis differentiarum et earum proprietatibus]

Differentiarum autem horum modorum formulae secundum principia cantuum dispositae sunt, ut quemadmodum finalis vox aliquem proprium modum metetur, sic et rationabiliter principia eorumdem cantuum aptiores sibi formulas coaptent, quatenus sit pulchra connexio, quae secundum proprios in unaquaque dirigatur motus. Quos motus nempe diximus fore sex, qui dum tribus applicantur adhaerectionibus in unoquoque modo diversas et ampliores, et in quibusdam districtiores formulas efficiunt, secundum quod unicuique motiones cum adhaerectionibus adjungere possunt. Nec aliquis modorum ampliores permittitur habere formulas, nisi quae ex ipso regulariter generari poterunt, ut sit cautela permaxima in vocum modulis dum qualitatibus et quantitatibus excreverint; quocirca musicus motus continet qualitatem. Quodsi desierit qualitatem quantitatemve motus habere, jam non musicus motus erit. Qualitas autem [55] motus est, utrum sit protus vel deuterus aut quilibet alius modus. Quantitas autem utrumnam sit duplus, sesquialter, aut sesquitertius. Igitur qualitas in modorum speciebus, quantitas in magnitudine praescribitur motuum.

Praeterea et modorum diversae species non minima praepollent quantitate seu qualitate, dum unus in modum historiae recto et tranquillo feratur cursu; alter vero anfractis saltibus concinatur. Alius videatur garrulus et saevus in sublime extollens audientium animos; alter vero placidus laetitiamque indicans morum, quod cuique prudenti satis patebit curare si studuerit.

Diversas autem habent formulas singuli modorum, quas regulariter sic de unoquoque producimus modo. Primo omnium constituatur musicus motus, in quo sit qualitas et quantitas, ex quo regularis oritur vox. Ex qualitate autem modi, et ex quantitate singuli procreantur motus. Vox autem sit praeposita, apposita, et subposita. Quae dum [56] simul permixtae fuerint, regulares et probatissimas in unoquoque modo conferent formulas. Quod ut facilius pateat, figuram subjecimus quo facilior per oculos via sit.

[CSM37:56; text: Musicus motus, Qualitas, Quantitas, protus, deuterus, tritus, tetrardus, duplus, sesquialter, sesquitertius, sesquioctavus, vox, Praeposita, Apposita, Supposita, tono, semitonio, semiditono, ditono, diatesseron, diapente, in propriis, in affinibus] [ANODMF 01GF]

[57] [FORMULAE MODORUM]

[AUTHENTUS PROTI]

Igitur protus decem habet regulares formulas, id est sex praepositivas et tres appositivas unamque subpositivam, et hae quidem quae praepositivae sunt fiunt tono, ditono, semiditono vel trihemitonio, et diapente. Appositivae autem sunt quae in eadam voce qua formula finitur antiphonae principium ponitur; et hae quidem duobus modis fiunt, id est aliquando in propria voce, id est ea quae finem terminat, interdum in affinibus in his videlicet quae finali voci per sex supradictas consonantias conveniunt. Subpositivae autem fiunt semiditono, et dicuntur subpositivae eoquod fines formularum sub principia ducantur antiphonarum, praepositivae vero eoquod praeponantur.

Quoniam vero protus duas diversas in una terminatione habere videtur formulas, libet intueri uberius quibus distinctionibus utraque discerni valeant, cum una ex eis sit authentica, altera plagalis, ut secundum quod in proto diffinitum fuerit teneatur et in reliquis.

[58] Formulas igitur authenti proti quinto loco a finali voce disponimus; quod et in reliquis authentis similiter facimus. Formulas autem ejusdem plagae tertio a finali voce constituimus. Hinc itaque custodiendum ut in plagis distinctionum fines vel principia nullo modo super formulas sibi attributas ponantur. Quod si evenerit, mox in authento transit potestatem, quia solis authentis licet intendere fines principiave distinctionum ad quintas. Et quemadmodum illicitum est plagis super proprias formulas distinctionum summam intendere, ita et authentis non est opportunum summare eorundem plagarum [intendere] nisi transferantur. Sicque singuli propriam amittunt vim dum alterius nituntur adsumere gradum.

Protus adest denis formarum nexus habenis,

Quae modum nectunt authenticum undique totum.

Hae tibi sint chordae; jugiter habeantur in ore.

Has quaeso ne minuas, poteris si addere curas.

[CSM37:58; text: Primum quaerite regnum Dei. [neuma]] [ANODMF 02GF]

[59] [CSM37:59; text: Gloria saeculorum amen. Ecce nomen] [ANODMF 02GF]

Antequam convenirent

Montes et colles cantabunt

Joannes autem cum audisset

Hoc est testimonium

Dabit ei Dominus

Ecce veniet desideratus

Dominus veniet

Egredietur virga

Hesterna die Dominus

Positis autem genibus

Ecce puer meus

Sunt de hic stantibus

Herodes iratus est

Deficiente vino

Marius Martha

Ad hanc vocem

Ad hoc tantum

Stat a dextris

Conventione autem facta

Deus Deus meus

[60] Secundum multitudinem miserationum

Transeunte Domino

Cum facis eleemosynam

Tu autem cum oraveris

Qui me sanum fecit

Tradetur enim gentibus

Cum immundus spiritus

Amen dico vobis quia nemo

Jesus autem transiens

Accepit enim Jesus

De quinque panibus

Quid molesti estis

Coenantibus autem accepit

Ab insurgentibus

Ait latro ad latronem

Currebant duo simul

Nisi ego abiero

Euntes in mundum universum

Illi autem profecti

Loquere Domine

Obsecro Domine

Homo quidam erat

Factum est autem

Sydrac Misac

Joannes vocabitur

Joannes et Paulus

[CSM37:60; text: Gloria saeculorum amen. Canite tuba] [ANODMF 02GF]

[61] Tecum principium

Ave Maria

Simile est regnum

Traditor autem

Et posuerunt super caput

Ad manus autem illum trahentes

Isti sunt sancti qui pro Dei

Misso Herodes speculatore

Cum ejecisset daemonium

Iste est Joannes

Appropinquabat autem dies

Et haec subsequens nihil distat a praecedente, nisi quod ampliorem tenorem ejus distinctio vel finis retinet et hoc brevior est:

[CSM37:61; text: saeculorum amen. Erunt prava] [ANODMF 02GF]

Dies Domini sicut fur

Alleluia sola tenes

Quid hic statis

Si duo ex vobis consenserint

Postulavi patrem meum

Et incipiens a Moyse

Obtulerunt discipuli

Quis enim in omnibus

Praeceptor per totam noctem

Amice quomodo huc intrasti

[62] Saule Saule quid persequeris

Quae est ista

In omnibus his

Admirabile est

Cor mundum crea

Post excessum

[CSM37:62,1; text: Gloria saeculorum amen. A bimatu et infra] [ANODMF 02GF]

Medicinam carnalem

Visionem quam vidistis

Dixit Dominus villico

Laurentius ingressus est

Descendentibus illis

Qui me misit mecum est

Qui non colligit

Vidit populus

Inclinavit se Jesus

Exsultabunt Domino

[CSM37:62,2; text: Gloria saeculorum amen. Petrus quidem] [ANODMF 02GF]

[63] Dicite pusillanimes

Domine puer meus

Domine non sum dignus

Domine salva nos

Domine bonum est Domine si hic fuisses

Domine quinque talenta

Dominus defensor

Exsultate Deo adjutori

Sebastianus Dei cultor

Vade Satanas

Mulier venient dies

Lazarus amicus

Mel et lac

Sol et luna

Mihi vivere

[CSM37:63,1; text: Gloria saeculorum amen. Reges Tharsis.] [ANODMF 03GF]

Reges terrae

Vidimus stellam

Circumdantes circumdederunt me

Volo pater

Spiritu principali

Ecce vere Israhelita

[CSM37:63,2; text: Gloria saeculorum amen. Senex puerum.] [ANODMF 03GF]

[64] Columna es immobilis

Dixit quidam ad Jesum

In lege Domini

Ductus est Jesus

Estote ergo

Cum esset sero die

Hodie completi sunt dies

[?] gens contra

Nemini dixeritis

O crux splendidior

Super omnia ligna cedrorum

Beati eritis

Dum sublevasset

Amavit eum Dominus

Aspice Domine

Euge serve bone

Filiae Jerusalem

In craticula

Cum intraret Jesus

Stans autem Jesus

Ibat Jesus in civitatem

Stans beata Agnes

[65] [CSM37:65,1; text: Gloria saeculorum amen. O beatum pontificem] [ANODMF 03GF]

O quantus luctus

O beate Petre

O crux benedicta

et ceterae quae cum his in principio concordant in hac differentia aptabuntur.

[CSM37:65,2; text: Gloria saeculorum amen. Speciosus forma] [ANODMF 03GF]

Ipsi soli servo fidem

Christi virgo nec terrore

Estote fortes in bello

[CSM37:65,3; text: Gloria saeculorum amen. Apertis thesauris] [ANODMF 03GF]

Diffusa est

Veniet Dominus

Laudate Dominum de coelis

Dominus quidem Jesus

Exsurge Domine et judica

[66] In praemissis antiphonis praeposita est distinctio; in subsequentibus apposita:

[CSM37:66,1; text: Erunt primi novissimi] [ANODMF 03GF]

Ite dicite Joanni

Miserere mei Deus

Caesar dixit ad Hippolytum

Exi cito in plateas

Scio cui credidi

Vidi Dominum

[CSM37:66,2; text: Gloria saeculorum amen. Leva Jerusalem] [ANODMF 03GF]

Ecce veniet Deus

Hi sunt qui cum mulieribus

Mittens haec mulier

Tunc praecepit eos

Vadam ad patrem

Dominus dedit Dominus abstulit

Vos amici

Sancti qui sperant

Magna magnalia

Fontes et omnia

[67] IN INTROITIBUS

[CSM37:67,1; text: Gloria saeculorum amen. Memento nostri] [ANODMF 03GF]

Gaudete in Domino

Etenim sederunt

Exsurge quare obdormis

Exclamaverunt ad te

Exaudi Domine

De ventre matris

Laudate pueri

Dominus secus

Justus non conturbabitur

Justus ut palma

[CSM37:67,2; text: Gloria saeculorum amen. Rorate coeli] [ANODMF 03GF]

Gaudeamus omnes

Suscepimus Deus misericordiam

Inclina Domine

[CSM37:67,3; text: Gloria saeculorum amen. Statuit ei] [ANODMF 03GF]

[68] Ego autem cum justitia

Ego autem in Domino

Lex Domini irreprehensibilis

Iste introitus duorum modorum videtur esse, id est authenti proti et authenti triti, et in quantum videre possumus rectius esse potest authenti triti quam proti. Sed quia culpabimur veterum fore argumentores in singulis modis quin proprium habeat dicamus. In proto nullam proprietatem retinet alium nisi quod omnes suas distinctiones infra ipsius terminos coartantur. Si ergo proti eam vis facere, erit ex supraposita differentia et terminabitur sic:

[CSM37:68,1; text: sapientiam praestans parvulis.] [ANODMF 04GF]

Meditatio cordis mei

Sapientiam sanctorum

Salus autem justorum

Scio cui credidi

Dicit Dominus sermones

Factus est Dominus protector

Justus es Domine

Da pacem Domine

Gloria et honor Deo

[CSM37:68,2; text: Gloria saeculorum amen. Misereris omnium] [ANODMF 04GF]

[69] IN COMMUNIBUS

[CSM37:69,1; text: Gloria saeculorum amen. Dominus dabit] [ANODMF 04GF]

Data est mihi omnis potestas

Cantate Domino alleluia

Ecce virgo concipiet

Revelabitur gloria Domini

Amen dico vobis quod vos

Viderunt omnes fines

Confundantur superbi

Fili quid fecisti

In salutari tuo

Mirabantur omnes

Tu puer propheta

Da fructu operum tuorum

Qui vult venire

Psallite Domino qui ascendit

Illumina faciem

Manducaverunt et saturatio sunt nimis

[CSM37:69,2; text: Gloria saeculorum amen. Ego vos elegi] [ANODMF 04GF]

Notas mihi fecisti

Amen dico vobis

[70] IN RESPONSORIIS

[CSM37:70; text: Civitas Jerusalem, Ecce dominator, Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 04GF]

Superscriptus autem tropus in voce quarta apud quosdam agitur cum omnibus formulis sibi adsignatis. Quam autem .C. litteram quae apud veteres tertia habebatur pro certo comperimus ex numerorum ratione fore prima. Idcirco hunc protum in .D. id est secundam litteram cum adsignatis formulis disposuimus. Noluimus autem vocum [71] modum in litteris mutare, ne error minus capacibus fieret permaximus. Hoc tantum studuimus ut ea vox quae secundum numerorum rationem prima erat loco primo poneremus, et in monochordo prima affigeretur servata sibi antiquitatis forma et specie.

Quoniam vero protum in secundam et sextam vocem diximus esse differentem, tamen libet antiphonas cum propriis formulis iterum in authentum protum intexere, eas solummodo quae penitus motuum positione recedunt a proto jam superius relato. Nec videatur absurdum si parum permutari videtur a priori. Quem qui cupit accipiat, qui autem noluerit minus compelletur, invidia solummodo ne agat; utatur vero quem libens exceperit.

Diverso merito pollet non nomine tantum,

Hic protus proprias contemptus habere figuras,

Quas nec miscuit authento primo ordine fixo,

Consimili vocis discordet recto tenore.

[CSM37:71,1; text: Gloria saeculorum amen. Inter natos mulierum] [ANODMF 05GF]

[Pulchra es et decora]

[CSM37:71,2; text: Gloria saeculorum amen. Cum inducerent] [ANODMF 05GF]

Consilium fecerunt

Exaltata es sancta

[72] [CSM37:72; text: Gloria saeculorum amen. Hodie Christus natus est] [ANODMF 05GF]

Beatissimae Mariae

Quodsi istas tres differentias nolueris succinere, exemplo retrolatorum dicere potes, nihilque nocet.

[73] [PLAGIS PROTI]

Incipit modus secundus qui graece dicitur plagis proti, id est pars primi. Nam in ea voce finitur in qua et primus, nihilque ab eo differt, nisi quod graviores et minus acutas antiphonas recipit.

Plagarum tropi sociantur rite secundi.

Authentis formas retinent semperque minores,

In quibus et proti primum contexere plagin

Libuit ut recto succedant tramite cuncti.

Ardua hic spernit, media et graviora resumit,

Et se per duplas patitur constringere formas.

[CSM37:73; text: Secundum autem simile est huic, [neuma], Gloria saeculorum amen. De Sion exibit lex] [ANODMF 05GF]

[74] Ecce in nubibus

Levabit Dominus

Juste et pie

Consurge consurge

Consolamini consolamini

Omnipotens sermo

O Sapientia quae ex ora

Lex per Moysen

Spiritus Domini super me

Constantes estote

Deus a Libano

Levate capita

Quem vidistis pastores

Genuit puerpera

Lux orta est super nos

Ante luciferum

Psallite Deo nostro

Cujus pulchritudinem

Ancilla Christi

Benedictus es in templo

O Domine salvum

Laudate Deum coeli coelorum

Tunc assumpsit

Assumpsit Jesus

Arguebat Herodem

Benedicat nos

Nemo in eum

Dominus Deus auxiliator

Framea suscitare adversus eos

Dominus tamquam ovis

Oblatus est quia ipse voluit

Tulerunt lapides Judaei

Calicem salutaris accipiam

Michael Archangelus

A porta inferi

[75] Ego sum qui sum

Crucem sanctam

Vado ad eum

Usque modo non petistis

Rogabo patrem

Martyres sancti

Stans a longe

Significavit Dominus Petro

In nomine Jesu Christi

Bonum certamen

Vos qui secuti estis

Domine rex omnipotens

Memento Domine

Da pacem Domine

O beatum virum

Virgo gloriosa

Ambulans Dominus Jesus

Domine Jesu Christe

Templum Domine sanctum

Lapides pretiosi

In omnem terram

In universa terra

Filii hominum

Invocantem exaudivit Dominus

[CSM37:75; text: Gloria saeculorum amen. Innocentes pro Christo] [ANODMF 06GF]

In spiritu humilitatis

Vos ascendite ad diem festum

Beata mater

[76] IN INTROITIBUS

[CSM37:76,1; text: Gloria saeculorum amen. Veni et ostende] [ANODMF 06GF]

Dominus dixit ad me

Ex ore infantium

Vultum tuum deprecabuntur

Ecce advenit dominator

Me expectaverunt peccatores

Cibavit eos

Multae tribulationes

Mihi autem nimis

Dominus illuminatio mea

Terribilis est locus iste

Dominus fortitudo plebis suae

IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:76,2; text: Gloria saeculorum amen. Jerusalem surge] [ANODMF 06GF]

Dominus firmamentum

Vovete et reddite

Narrabo omnia mirabilia

[77] Dominus Jesus postquam

Data est mihi

Omnes qui in Christo

Ego sum pastor

Gaudete justi in Domino

Mense septimo

IN RESPONSORIIS

[CSM37:77; text: Laetentur ex Li[bano], Ex Sion species de co[ris], Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 06GF]

[78] Hic adnotandum est quod secundum quosdam diligentius perspicientes, multae antiphonae quarti modi maximeque omnes quae in duabus formulis subscribuntur [Benedicta tu; Post partum] a multis pronuntiantur in voce prima .D. .A. Quae vox, quamvis deponatur duobus tonis ad similitudinem quarti modi, tamen propter elevationem videtur esse secundi modi.

Quia supradictae antiphonae habent duos tonos in depositione et rursus tonum et semitonium in elevatione, quod proprium est primi modi primae vocis. Unde a quibusdam inter symphonias primae vocis adnumeratae sunt. Sed si modorum omnium qualitas intueatur et placet istas symphonias sub eadem regula constringi, magis pertinent ad tetrardum authentum quam plagam deuteri vel proti. Certissime enim constat, quia deuterus semitonio et non tono elevatur, cum iste per tonum ac semitonium elevetur.

Secundum quod pronuntiatur ergo a cantoribus erit primi modi primae vocis, quoniam licet eis deponi ad similitudinem deuteri et elevari ad similitudinem proti, quia deuterus omnino caret. Et item plagam proti esse non licebit, quoniam quarto loco a finali voce omnes distinctiones mittit, etiam differentiam naturalem, cum plaga proti non quarto sed tertio loco a se differentias et distinctiones omnes recipiat. Finalis ergo vox hujus symphoniae deponatur tono, et mox apparebit certissime eam esse quarti modi septimae vocis. Notandum quoque est quoniam hii qui eam pronuntiant de plaga deuteri recipiunt in ipsam symphoniam juxta primam vocem duas diversas voculas. Quod quam sit absurdum, nullus qui naturam vocum cognoscit ignorare poterit.

[79] Igitur quemadmodum in proto authentico duas discretas facies depinximus, et secundum quod in ipso diffinivimus in ceteris authentis convenire diximus, sic et in plagis diversas et adnumeratas distinximus partes. Habebit autem et plagis proti duas dissimiles finales voces ex quibus prima descripta est; nunc posterior subscribitur.

Currere qui cupis, ambobus gressibus ictu

Non bene percurrit, ex uno claudicat isque.

Sic modus in singulis melorum omnigene sectus.

[CSM37:79,1; text: Gloria saeculorum amen. Magnum hereditatis] [ANODMF 07GF]

Benedictus es in firmamento

Unus est enim

Principes sacerdotum consilium

Accessit Jesus et tetigit

Martyrum chorus

IN INTROITIBUS

[CSM37:79,2; text: Venite adoremus Deum] [ANODMF 07GF]

[80] IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:80,1; text: Ultimo festivitatis] [ANODMF 07GF]

Multitudo languentium

IN RESPONSORIIS

[CSM37:80,2; text: Si bona suscepimus] [ANODMF 07GF]

[81] AUTHENTUS DEUTERI

Descriptus regulariter cum suis partibus protus; superest ut deuterus intexatur cum suis formulis tam authenticis quam plagalibus. Quas habet praepositas tono, ditono, et diatesseron. Subpositas habet per semitonio, et haec in authenticis habet autem et appositas. Unde et quinque formulis constare videtur. Habet autem multas antiphonas quae anomales esse videntur. Ex quibus aliae videntur plagae tetrardi, aliae vero plagae triti. Ratione ergo non modica hic opus est ut possint rectissime quaeque antiphonae propriis aptare modis authentis aut plagis, nec alio permutentur.

Iste autem modus non adeo aliorum authentorum servat regulam. Cum enim alii quinto loco habeant formulas, iste insuper sexto. Unde et fines vel etiam principia distinctionum in sexto a se gradu constituuntur, quod non auctoritate sed ex necessitate habent. Erat enim nimis difficile tres continuos tonos sine semitonio exprimere, idcirco postposita regulari vocum connexione, necessitas est secuta.

Phrygius modus est protus, hypolydius deuterus estque.

Hic alter motus nescit distinguere vocum.

Hi resonant celsa tantum spiramina quinto.

Hic graditur sexto, nec horum lege tenetur.

[82] [CSM37:82; text: Tertia dies est quod haec facta sunt. [neuma], Gloria saeculorum amen. Dominus legifer noster] [ANODMF 07GF]

Tollite portas

Salva nos Christe

Nemo te condemnavit

Nemo tollit a me animata meam

Lupus rapit

Mulier cum parit

Visionem quam vidistis

Quaecumque igitur simile principium habuerunt in hac aptabuntur formula, sed haec eadem formula obtinet alium principium. Quae in his quidem quae praemissae sunt est praeposita per ditonum; in his autem quae sequuntur subposita per semitonium, utpote:

Inter natos mulierum

Sic eum volo

Domine mi rex da mihi

[83] [CSM37:83,1; text: Gloria saeculorum amen. Si quis diligit me] [ANODMF 08GF]

Sancti tui Domine

Dum esset rex

Mercenarius est

Cum fortis armatus

Si in digito Dei

Qui sequitur me

Et intravit cum illis

Ante diem festum

Laetamini in Domino

Item eadem formula absimilitudo parvissima:

Adhaesit anima

Video virum similem

Simeon justus et timoratus

Accipiens Simeon

[CSM37:83,2; text: Gloria saeculorum amen. Qui odit animam] [ANODMF 08GF]

Tolle puerum

Fidelis servus

Herodes enim tenuit

Malos male

[84] Ego sum pastor bonus

Justus cor suum

Hic est discipulus

Quaerentes eum tenere

Elisabeth Zachariae

Cum repente viribus corporis

Gloriosi principes terrae

Quidam homo fecit

Domine vim patior

Ecce quomodo computati

Jerusalem, Jerusalem, quae occidis

Tu Bethlehem

Sunt praeterea plurimae antiphonarum quae hujus videntur formulae, cum sint ex authento proti et prima voce, sicut est:

[CSM37:84,1; text: Pulchra es et decora] [ANODMF 08GF]

et Inter natos mulierum.

Quas quidam authenti deuteri faciunt non bene tonorum semitoniorumque positionem intuentes. Vel idcirco eas deuteri faciunt, quia quibusdam D, E, F, et G finales constitutae in omnibus omnino modis vel vocum tropis indifferenter et improvide sint.

[CSM37:84,2; text: Gloria saeculorum amen. Quando natus est] [ANODMF 08GF]

[85] Qui de terra est

Quare detraxistis

Dum complerentur dies

Beatus vir qui in lege

Caecilia famula

Haec est quae nescivit

Cum audisset Petrus

[CSM37:85,1; text: Gloria saeculorum amen. Omnia quaecumque] [ANODMF 08GF]

Nonne Deo subjecta

Domine probasti me

Quoniam in aeternum

IN INTROITIBUS

[CSM37:85,2; text: Gloria saeculorum amen. Loquetur Dominus] [ANODMF 08GF]

Timete Dominum omnes sancti

Dispersit dedit pauperibus

Benedicite Dominum

Tibi dixit cor meum

In deo laudabo

Liberator meus

[86] Omnia quae fecisti

Victricem manum

Intret oratio

Caritas dei

[CSM37:86; text: Gloria saeculorum amen. Ego autem sicut oliva] [ANODMF 08GF]

Sacerdotes tui, Domine

Dum clamarem

Ego clamavi

Vocem jucunditatis

Ecce oculi Domini

Repleatur os meum

Cognovi, Domine quia aequitas

In hac enim regulae formula deveniunt alii introitus qui parumper absimiles sunt, ut est:

Confessio et pulchritudo

Dum sanctificatus fuero

Si iniquitates

Miserere mihi Domine

In nomine Domini omne genu

Deus dum egredereris

Dicit Dominus Petro

Nunc scio vere

[87] IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:87,1; text: Gloria saeculorum amen. Qui meditabitur, Scapulis suis] [ANODMF 09GF]

IN RESPONSORIIS

[CSM37:87,2; text: Audite verbum Domi[ni], Annuntiate et auditum, Gloria patri et filio et spiritui sancto.] [ANODMF 09GF]

[88] [CSM37:88; text: Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 09GF]

[89] PLAGIS DEUTERI

Deuterus perstrictus in quinis formulis subinde texatur ipsius plaga; quae quondam apud quosdam novenis constitutionibus habitudines suorum instituerat melorum. Nunc autem abstractis tribus quae proti et tetrardi erant, applicitas sibi sufficere possunt senas. Detractas autem propriis authentis reddimus, quo cuncta suis melius concinnant melis. Differentiae deuteri plagae propriae sunt hae, quae has habent antiphonas: Vigilate animo; Rubum quem viderat; Justi autem in perpetuum; Fidelia omnia mandata; Sion renovaberis; Omnes autem vos fratres; Ante me non est formatus. Benedicta tu et Post partum virgo praedictorum sunt authenti tetrardi.

Deuterus in quinis subactus congrue piris.

Ipsius adstrictim curratur ordine plagin,

Quae quondam lembis cantus sulcare novenis

Immensum pelagus multos quoque ciere motus.

Consuit in senis graditer inclita tribus adeptis.

[CSM37:89; text: Quarta vigilia venit ad eos. [neuma]] [ANODMF 10GF]

[90] [CSM37:90,1; text: Gloria saeculorum amen. Vigilate animo] [ANODMF 10GF]

Turba multa

Credo videre bona

Sancta Maria succurre

In his apposita est formula et in eorum similibus; ceterum in subsequentibus fit subposita, ut in his antiphonis:

[CSM37:90,2; text: Maria et flumina] [ANODMF 10GF]

Omnes gentes quascumque

Tria sunt munera

Sic veniet quemadmodum

Mentem sanctam spontaneum

Anxiatus est in me

Habitabit in tabernaculo

Lux perpetua lucebit sanctis

Sanctissime confessor

Pater sanctus dum intentam

Exemplum merear

Sanctum est verum

Laudabo Deum meum

Sanctis qui in terra

Duo homines ascenderunt

[91] Praecedens formula partim semitonio est subposita partimque apposita. Subsequens autem diatesseron praeponitur. Igitur in formarum positionibus curandum quae et quibus motibus sint praepositae, vel appositae, aut subpositae.

[CSM37:91,1; text: Gloria saeculorum amen. Rubum quem viderat] [ANODMF 10GF]

Omnes intendentes

Secus decursus

Appenderunt mercedem

Innuebant patri

Ambulabunt mecum

Et haec quidem ut superiorum prima semitonio est subposita, ut in his apparet antiphonis:

[CSM37:91,2; text: Gloria saeculorum amen. Nox praecessit] [ANODMF 10GF]

Justi autem in perpetuum

Saulus autem tremens

[CSM37:91,3; text: Gloria saeculorum amen. Fidelia omnia] [ANODMF 10GF]

[92] In domum Domini

A viro iniquo

In mandatis ejus

Nisi diligenter

[CSM37:92,1; text: Gloria saeculorum amen. Sion renovaberis] [ANODMF 10GF]

Vade jam et noli peccare

O mors ero mors tua

Factus sum sicut homo

[CSM37:92,2; text: Gloria saeculorum amen. Diligebat autem eum] [ANODMF 10GF]

Omnes autem vos

Homo erat

Pater peccavi

Hinc inter proprias hujus plagae formulas et aliae describuntur quae nullatenus hujus esse possunt, sed sunt authenti tetrardi. Quas si in hoc modo subjungere velis, erit talis error ut ejus finalis vox sit .A. qua protus regitur. Ac demum ipsum .A. semitonio elevatur quae tono regulariter elevabatur, quapropter nec praevalent esse plagae deuteri propter supradictas causas. Sed sunt quidam qui eas proti plagae [93] esse putant. Sed non sunt, quia secundum usualium cantuum adtestationem perhibetur, minime plagis proti super tertiam a finali voce distinctiones recipere, in istis antiphonis praevaricatur. Propter dissolutionem ergo distinctionum et modorum in vocibus permutationem minime utrisque conferetur plagis, sed authento tetrardi aptius coaptabitur.

IN INTROITIBUS

[CSM37:93,1; text: Gloria saeculorum amen. Omnis terra] [ANODMF 11GF]

Intret in conspectu

Sancti tui Domine

Salus populi

Protector noster

Praedictis introitibus formula sit subpositiva semitonio et paululum subsequentes permutantur ita ut sit appositiva quae antea erat subpositiva ut in his apparet introitibus:

[CSM37:93,2; text: Sicut oculi servorum] [ANODMF 11GF]

Deus in nomine tuo

Judica me Deus

Eduxit eos Dominus

Exaudivit de templo sancto

[94] Subsequitur unus introitus qui vitiose incohatur ita ut magis appareat authenti esse deuteri aut plagae tetrardi, id est Accipite jucunditatem; incohabitur ergo sic melius:

[CSM37:94,1; text: Accipite jucunditatem, Gloria saeculorum amen. Prope esto Domine] [ANODMF 11GF]

De necessitatibus meis

Judica Domine nocentes me

Hujus finis vitiose canitur in septimo, sed sic melius in quarto pronuntiatur:

[CSM37:94,2; text: virtus salutis meae.] [ANODMF 11GF]

Nos autem gloriari oportet

[95] [CSM37:95,1; text: Gloria saeculorum amen. Reminiscere] [ANODMF 11GF]

Resurrexi et adhuc tecum sum

Misericordia Domini

In voluntate tua Domine

et reliqui ad eundem modum incipientem se.

IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:95,2; text: Gloria saeculorum amen. Exulta filia Sion] [ANODMF 11GF]

Magna est gloria ejus

Vidimus stellam

Tanto tempore

Feci judicium

Acceptabis sacrificium

Jerusalem quae aedificatur

Ab occultis meis munda me

Semel juravi

Dilexisti justitiam

Per signum crucis

Inclina aurem

Tollite hostias

[96] Memento verbi tui

Benedicimus Deum coeli

Pater cum essem cum eis

IN RESPONSORIIS

[CSM37:96; text: Petre amas me, Simon Joannis, Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 12GF]

[97] AUTHENTUS TRITI

Post proti deuterique digestas ordine formas, tam plagales quamque authenticas, triti ac tetrardi vis jusque indagini debentur. Ex quibus primus duplex et ulterior simplex habetur. Ex supradigestis autem tropis vel tonis qui similiter duplices habentur, is modorum in omnibus dignitatem sortiebatur nominis, qui in elevatione plurioribus pollebat tonis. Isque in tantum judicabatur minimellus cui pauciores in elevatione aderant toni, ut nec nomine arbitraretur dignus. Quod in trito minime observatur, sed minor nominis dignitatem adeptus, solita caruit major. Igitur ut in ceteris major hic primatum teneat. Notandumque minorem tetrardicam habere vim, sed in elevatione non depositione.

Troporum quintus, tritus a Graecule dictus,

Insequitur. Splendens croceo rubroque colore,

Hic monstrat ceteros sua per signacula notos

Deuterum et protum subscriptos ordine primum.

Claviger ac fortis reserat sic ostia vocis.

[CSM37:97; text: Quinque prudentes intraverunt ad nuptias, [neuma]] [ANODMF 12GF]

[98] [CSM37:98,1; text: Gloria saeculorum amen. Vox clamantis, Montes et omnes colles] [ANODMF 13GF]

Intret oratio

Rex noster adveniet

Solvite templum

Exsultabunt

Adhuc multa habeo

In praedictis antiphonis et earum similibus formula haec est apposita; in subsequentibus autem erit similiter apposita.

[CSM37:98,2; text: Gloria saeculorum amen. Ecce dominus veniet, Ponent Domino] [ANODMF 13GF]

[99] Laetamini cum Jerusalem

In sole posuit tabernaculum

Elevamini portae

Coeli aperti sunt super eum

Non in solo pane vivit

Revertente eraclio

IN INTROITIBUS

[CSM37:99,1; text: Gloria saeculorum amen. Loquebar de testimoniis] [ANODMF 13GF]

Domine refugium factus es

Verba mea auribus percipe

Exaudi Deus orationem meam

[CSM37:99,2; text: Gloria saeculorum amen. Ecce Deus adjuvat me, Gloria saeculorum amen. Domine in tua [misericordia]] [ANODMF 13GF]

Circumdederunt me

Laetare Jerusalem

Miserere mihi Domine

[100] IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:100,1; text: Gloria saeculorum amen. Servite Domino in timore, Gloria saeculorum amen. Intellige clamorem meum, Gloria saeculorum amen. Justus Dominus] [ANODMF 14GF]

Tu mandasti mandata

Pacem meam do vobis

Unam petii a Domino

Dico vobis

Domus mea domus orationis

IN RESPONSORIIS

[CSM37:100,2; text: Hodie nobis coelorum, Gloria in excelsis] [ANODMF 14GF]

[101] [CSM37:101; text: Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 14GF]

[102] PLAGIS TRITI

Praefatus ergo tritus qui vocum aliorumque modorum est quasi formator et ostensor. Coloribus tinguitur croceis et rubris ut eo modo ceteros circa se signet signatus quo ipse cernitur coloribus. Fit autem interdum post duos tonos, adjecto semitonio, aliquando vero post tres cum semitonio adjuncto. Superior autem pars semitonii tritum, et inferior deuterum sonat. Cumque duabus insit vocibus plagale quoddam ex una resonat authenticum ex altera. Etenim cum super se duos acceperit tonos et semitonium, Antiphonas, Responsoria, Introitus, Communiones, et omnia paene quae in ipso esse possunt plagalia facta; authentica autem numquam aut rarissime. Item cum fuerit trium tonorum ac semitonii ejus elevatio in ipso authentica sunt, minusque plagalis esse potest.

Igitur tritus trium tonorum authenticus et duorum plagalis nihilominus est, servans sibi propriis locis ut nec authenticus plagalem recipiat nec plagalis authenticum. Sed cum tritus duorum tonorum assumpserit authenticam vim aptissime coaptabitur tetrardo authentico per distinctiones et superiores motus, quod suis in locis explicabitur. Plagis autem tritus interea propria in voce finitur quae duobus elevatur tonis. Interdum in affini quae praedictam elevationem habet, in eo tamen differunt, quod ille semitonio deponitur, iste autem tono.

[103] Simplicior casus quam strictus, possidet amplas

Tertia plagarum districte et prima sub una.

Regula formarum variisque insistere vocum

Ordinibusque solet. Fusco colorare alieno

Sub modulo trium referetur tertia vocum.

[CSM37:103; text: Sexta hora sedit super puteum. [neuma], Gloria saeculorum amen. Ipse invocabit me] [ANODMF 15GF]

Verbum caro factum est

Serve nequam

Hodie intacta

O admirabile commercium

Occurrit beato Joanni

Virgo hodie

Nesciens mater

[104] Benedictus Deus Israel

Eructavit cor meum

Auditum tuum, Domine

Si ego verus Christi servus

Vobis datum est

Circumdantes

Modicum et non videbitis me

Quae mulier habens

Ponens Petrus genua sua

Constantium autem

O quam gloriosum

Aedificavit Moyses

Exaltabuntur cornua

IN INTROITIBUS

[CSM37:104; text: Gloria saeculorum amen. Hodie scietis] [ANODMF 15GF]

In medio ecclesiae

Sacerdotes Dei

Esto mihi in Deum

Quasimodo geniti infantes

Cantabo Domino

Justi epulentur

Respice in me

Omnes gentes plaudite

Exsultate Deo adjutori nostro

Dicit Dominus ego cogito

Requiem aeternam

[105] [CSM37:105,1; text: Gloria saeculorum amen. Os justi] [ANODMF 15GF]

IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:105,2; text: Gloria saeculorum amen. Diffusa est gratia] [ANODMF 15GF]

Ecce Dominus veniet

In splendoribus

Quinque prudentes virgines

Qui me dignatus est

Qui manducat carnem meam

Pascha nostrum immolatus

Surrexit Dominus

Mitte manum tuam

Posuisti Domine

Tu es Petrus

Simon Joannis diligis me

Honora Dominum de tua substantia

Dicit Andreas Simoni

Circuibo et immolabo

Istae duae communiones quae sequuntur propriae sunt de quinto tono et de secunda differentia:

Panem de coelo

et Anima nostra

[106] Praeter hos cantus qui subter descripti sunt, qui esse possunt in ea voce quae duobus intenditur tonis et remittitur semitonio et duobus tonis vel etiam tribus, sunt alii perplures qui esse non possunt, nisi in ea voce quae elevatur per duos tonos et deponitur tono et semitonio, ut est .G. Quod cum evenerit, multis erit impromptum utrum authento deutero an plagae tetrardi seu triti conferantur. Prudentia autem in brevi plura patebit.

IN RESPONSORIIS

[CSM37:106; text: Aspiciebam, Potestas ejus, Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 16GF]

[107] Multa autem responsoria sunt ex isto modo quae magis finiuntur in tetrardo quam in trito, sicut est:

[CSM37:107; text: Gratia Dei sum id quod sum] [ANODMF 16GF]

[108] AUTHENTUS TETRARDI

Praemissi ergo modi cum subsequentibus ex diapason consonantiae existunt speciebus, quos tropos vel tonos nominamus. Est autem constitutio in totis vocum ordinibus gravitate differens aut acumine. Constitutio vero est plenum veluti modulationis corpus, consistens ex consonantiarum conjunctione, qualis est diapason vel diapente vel diatesseron aut diapason et diapente vel bisdiapason. Unde et quasdam in authentis aut plagis symphonias repperimus quae ex sola diatesseron aut ex sola efficiuntur diapente vel diapason. Quarum perfectissima diapason est quae ex toto authenticum aut ex toto plagalem efficit cantum. Ex diatesseron vero aut ex diapente medius efficitur modus, qui nec authenticum nec gravem proprie reddit partem cantilenae. Unde cujusmodi fuerit discerni non valet utrum authento aut plagae conferri valeat nisi ex distinctionibus. Ex diapason ergo et diapente efficitur modus qui et authenticam et plagalem unisonae resonat quantitatem.

Igitur ut in ceteris et in trito, formae cum propriis antiphonis in authento inferantur tetrardo, quam necesse est ut praepositas, appositas et subpositas habeant. Praepositas per tonum et ditonum et semitonium et diapente quae simul quinque fiunt, duas scilicet per tonum et unam per semitonium, unam vero per diapente, quintam vero per ditonum. Subpositas autem per tonum duas et unam per semiditonum. [109] Una autem fit apposita. Adnotandum etiam quod aliquando superscriptus tetrardus in voce tertia finitur quae trito ascribitur, etsi in antiphonis tantum cui propriis subjungendus est psalmus perparvissime ab aliis sejunctus. Sonat autem sic:

[CSM37:109; text: Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen. Laudem dicite, Verbum caro factum est] [ANODMF 17GF]

Jerusalem gaude

Ascendo ad patrem meum

Accipite spiritum

Quomodo fiet

[110] Praedictas autem antiphonas non in propriis differentiis disposuimus, sed ostendimus cujus vocis sint et quomodo earum psalmus a ceterarum antiphonarum psalmo ejusdem modi discordet. Inter alias autem antiphonas in differentiis propriis subscribuntur.

Ultimus authentum tetrardus graece vocatur.

Corpore detracta in cujus reddere formas

Perplacuit certis valeat quo ciere phthongis

Pullulat ex proto et trito nam sub super hique.

[CSM37:110; text: Septem sunt spiritus ante tronum Dei. [neuma], Gloria saeculorum amen. Jerusalem gaude] [ANODMF 17GF]

De coelo veniet

Magnificatus est rex

Redemptionem misit Dominus

Mirificavit Dominus

[111] Afferte Domino

Non sunt loquelae

Qui me dignatus est

Ecce ascendimus Jerosolymam

Lucia virgo quid a me petis

Venite benedicti

Non lotis manibus

Statuit ea in aeternum

Dum tribularer

In pace factus est

In Galilea Jesum

Cito euntes dicite

Helena sancta dixit ad Judam

Tres in fornace

Sebastianus

Dixit Romanus

Martinus adhuc

Martine misit nos

Beata Caecilia

Erexit Jacob

Erumpant montes

Sunt quidam qui ex principio harum antiphonarum aliam colligere nituntur differentiam, sed haec mihi inutiliter fore videtur. Sunt autem hae et haec earum differentia:

[CSM37:111; text: Gloria saeculorum amen. Jerusalem respice] [ANODMF 17GF]

Ecce apparebit Dominus

Ecce mitto angelum meum

Joseph fili David

[112] Christo cotidie sedulum

Vade Anania et quaere

Juravit Dominus

Sedere autem mecum

Maneant in nobis

In die tribulationis

Prae timore autem ejus

Si manseritis in me

Si cognovissitis me

Philippe qui videt me

Ego veritatem dico

In civitate Domini

Ascendo ad patrem

Audistis quia dixi vobis

Alleluia, hodie

Dixit autem Dominus ad cultorem

In finem discordat. Cum enim sit ex isto tono, quidam eam finiunt in quarto. Sed sic melius prolata sonat:

[CSM37:112; text: ut quid etiam terram occupat?] [ANODMF 18GF]

Cum vocatus fueris

Oculi tui sancta Dei genitrix

Assumpta est Maria

[113] Te gloriosus apostolorum chorus

Sanctae trinitatis fidem

Videntes stellam magi

Concede nobis hominem justum

[CSM37:113,1; text: Gloria saeculorum amen. Facta est cum angelo] [ANODMF 18GF]

Angelus ad pastores ait

Pastores loquebantur

Veterem hominem

Puer qui natus est

Ingressus Raphael

[CSM37:113,2; text: Gloria saeculorum amen. Si coram hominibus] [ANODMF 18GF]

Electus a fratribus

Ingenua sum et expectabilis

Discerne causam meam

Helena Constantini

[CSM37:113,3; text: Gloria saeculorum amen. Stella ista sicut flamma] [ANODMF 18GF]

[114] Dixit Dominus Domino meo

Dives ille guttam aquae

Ingressus Paulus

Vivit Dominus

Cum angelis

Et valde mane

[CSM37:114,1; text: Gloria saeculorum amen. Domine ostende nobis] [ANODMF 18GF]

Quo progrederis sine filio

Confortatus est principatus

Clamaverunt justi

Benedicta filia tu

Pretiosa in conspectu

Domine non habeo

Loquebantur variis linguis

[CSM37:114,2; text: Gloria saeculorum amen. Omnes sitientes] [ANODMF 18GF]

[115] Tu es qui venturus

Exsultemus in Domino

Dexteram meam et collum

Posuit signum in faciem meam

Sit nomen Domini benedictum

Induit me Dominus

Ingressa Agnes

Mecum enim habeo

Annulo suo subarrhavit me

O quam pulchra est

Propter fidem castitatis

[CSM37:115; text: Gloria saeculorum amen. Post partum] [ANODMF 18GF]

Dignare me laudare te

Rorate coeli desuper

Emitte agnum Domine

Annuntiate populis

Crastina die delebitur iniquitas

Popule meus quid feci tibi

Ut cognoscamus Domine

Gaude Maria Virgo

Angelus domini descendebat

Ascendit Deus in jubilatione

[116] [CSM37:116; text: Gloria saeculorum amen. Benedicta tu in mulieribus] [ANODMF 19GF]

Ecce rex venit

Super te Jerusalem

Qui post me venit

Da mercedem Domine

Ante torum hujus virginis

Judicasti domine causam

Si quia sitit

Tempus meum nondum advenit

Postestatem habeo

Oves meae vocem meam audiunt

Multa bona opera

Desiderio desideravi

Non haberes in me

Exhortatus es in virtute tua

Confundantur qui me persequuntur

Elevata est magnificentia tua

Posuisti Domine super caput ejus

Hic accipiet benedictionem

Istae duae differentiae quae sunt in finem hujus modi ipsius sunt cum subjectis antiphonis; sed vitiose hactenus dictae sunt propter errorem finis antiphonarum in quarto tono. Nunc autem sic earum finis dicendus est:

[117] [CSM37:117,1; text: Dei genitrix intercede pro nobis.] [ANODMF 19GF]

IN INTROITIBUS

[CSM37:117,2; text: Gloria saeculorum amen. Puer natus est] [ANODMF 19GF]

Oculi mei semper

Aqua sapientiae

Venite benedicti

Ne timeas Zacharia

Respice Domine in testamentum

Judicant sancti gentes

Deus in loco sancto suo

[CSM37:117,3; text: Gloria saeculorum amen. In virtute tua Domine] [ANODMF 19GF]

[118] Probasti Domine cor meum

Protexisti me Deus

Viri Galilaei

Expecta dominum

Audivit dominus

Ne derelinquas me Domine

Deus in adjutorium

Adorate Deum

Miserere mihi Domine

IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:118,1; text: Gloria saeculorum amen. Vox in rama audita est] [ANODMF 19GF]

Domus mea domus orationis

Signa eos qui in me credunt

Factus est repente

[CSM37:118,2; text: Gloria saeculorum amen. Dicite pusillanimes] [ANODMF 19GF]

Tolle puerum

Si consurrexistis cum Christo.

Qui mihi ministrat

Populus acquisitionis

[119] IN RESPONSORIIS

[CSM37:119; text: Aspiciens a longe, Quinque terrigenae, Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 20GF]

[120] PLAGIS TETRARDI

Descriptis etiam tropis tam authenticis quamque plagalibus, ultima restat plagalis pars quam prae omnibus aliis partibus optamus et diligimus. Dulcior etenim cunctis fertur modis, et ut figurate loquamur, cum a primo usque ad sextum labores hujus vitae significentur, cum jam ad septimum venitur in quandam transitur theoreticam et contemplativam vitam, sed qua adhuc carne gravatur. Octava autem pars in omnibus perfecta est et transcendit labores et aerumnas, nec jam dedita est lamentis nisi his qui amore superno fiunt. Unde et difficile et ineptum est ex eodem modo fieri lamentabile carmen.

Sed libet in finem operis intexere quaevis unicuique accidat parti. Per protum etenim melius ostendimus qualitates vel historias alicujus rei. Per plagin proti orare vel petere aliquid possumus. Per deuterum vero dignitates vel qualitates animorum indicare possumus. Per plagin ejusdem deuteri magnifice aliquid extollere possumus. Per tritum autem actio uniuscujusque exprimitur. Per plagam vero ejusdem triti repietatio ac lamenta oportet fieri. Per tetrardum autem beatitudo exprimitur, sed qua adhuc carne gravatur. Per ejus vero subjugalem aeterna quies et beatitudo exprimuntur.

[121] Quia ergo diximus quod unicuique modo conveniat, quomodo vel quot distinctiones habeat hic ultimus videamus. Habet praepositas per tonum, et reliquas species duas: appositas duas, et una ex appositis interdum est praeposita per diatesseron aliquando per diapente, subpositam unam. Affinitate autem conjungitur authento deutero et plagi triti. Unde et minus capacibus tam profusus error sit ut multa mela quae sunt deuteri modi faciant in sexto aut octavo et ea quae sunt sexti faciant in deutero aut plagali tetrardo, fitque error maximus ignorantes quod cui tribuere possint.

Quapropter necesse est ut quibus signis eos perfecte discernere possimus praeponamus, et haec melius per distinctiones et vocum longitudinem ostendimus. Deuterus authentus distinctiones mittit in septimam vocem, hoc est .G., et in secundam acutam quae est .[sqb]., et vox acuta prima quae est .A. semper habet longam, nisi cum .[sqb]. secunda acutarum distinctiones acceperit ascendens ab imo. Ac plagis triti finali voce fere omnes distinctiones mittit rariusque in tertia super se, sub se autem tanto frequentius quanto et liberius. Tono vero numquam sub se distinctiones habebit. Plagis autem tetrardi distinctiones facit sub et super suam finalem vocem tono quod alii penitus carent. Nec habet secundam vocem, id est .b., umquam in semet longam, nisi cum plage triti admiscetur et hoc modo non nisi in prolixioribus melis. Ergo deuteri authenti distinctiones quibus [122] supremi affines mandat sunt hi. Tetrardus in .G., deuterus ignobilis in .[sqb].: aliis affinibus supremis non meminiscitur. Plagis autem triti rarissime umquam tertiae super se transmittit, sub se uberius absque proximo tono. Inter hos authentus tetrardus proprias habet distinctiones, id est sub se proximiorem tritum super viciniorem protum, in quibus bene distinguitur ab aliis modis.

Hunc plagis sequitur certo quae fine tenetur

Nomen habens proprium toto de termine notum.

Namque alii qui ibi sunt quarti quintique locati

Unde magis melum datur variabile in ipsos

Nescius ast horum fertur strictissime rectus.

Octavus ponitur sic sub super, hicque vocatur

Ut nomen loca sic mittat per climata numquam.

[CSM37:122; text: Octo sunt beatitudines. [neuma], Gloria saeculorum amen. Spiritus sanctus] [ANODMF 20GF]

[123] Super solium David

Soror mea Lucia

Benedico te pater

Dabo in Sion

Dicit Dominus paenitentiam

Elevare elevare

Ecce Deus meus

Pastores dicite

Beata Agnes

Congaudete mecum

Trium puerorum

Vide Domine afflictionem

Libera me de sanguinibus

Cotidie apud vos eram

Elegit Dominus virum

Justificaris Domine

Ab hominibus iniquis

De manu filiorum

Captabunt in animam

In pace in idipsum

Vespere autem sabbati

Angelus autem Domini

Petrus et Joannes

Item dissimile principium in eadem differentia:

[CSM37:123; text: Dixit Dominus mulieri Chananae.] [ANODMF 21GF]

Dixit Dominus ad Adam

[124] Itemque dissimile ambobus:

[CSM37:124,1; text: Justorum animae in manu Dei] [ANODMF 21GF]

Sapientia clamitat in plateis

Cum autem venerit

[CSM37:124,2; text: Gloria saeculorum amen. Animae impiorum] [ANODMF 21GF]

Nato Domino angelorum chorus canebat

Ecce nunc tempus

Qui sunt hi sermones

Omne datum optimum

Ista est speciosa

Hodie Maria virgo

Libera nos, Deus

Hora est jam nos

Hodie beata virgo Maria

[CSM37:124,3; text: Gloria saeculorum amen. O vos omnes qui transistis] [ANODMF 21GF]

[125] Justus non conturbabitur

Lumen ad revelationem

Dominus dixit ad me

Magnus sanctus Paulus

Aspice in me et miserere

Veritas de terra orta est

Hodie scietis quia veniet

Dixit angelus ad Petrum

[CSM37:125; text: Gloria saeculorum amen. Zelus domus tuae comedit me] [ANODMF 21GF]

Hoc est praeceptum meum

Ite et vos in vineam

Tolle quod tuum est

Erat autem aspectus

[126] Euntes ibant et flebant

Bene fundata est

Ecce ancilla Domini

Ecce completa sunt omnia

O ineffabilem virum

O Hippolyte

Crastina erit vobis solus

Confirma hoc Deus

IN INTROITIBUS

[CSM37:126,1; text: Gloria saeculorum amen. Ad te levavi] [ANODMF 21GF]

Spiritus Domini

Lux fulgebit

Dum medium silentium

Domine ne longe

Introduxit vos Dominus

[CSM37:126,2; text: Gloria saeculorum amen. Invocabit me] [ANODMF 21GF]

Benedicta sit sancta Trinitas

Laetabitur justus

Probasti Domine

Dilexisti justitiam

In excelso throno

[127] IN COMMUNIONIBUS

[CSM37:127,1; text: Gloria saeculorum amen. Hoc corpus quod] [ANODMF 22GF]

Pater si non potest

Video coelos apertos

Introibo ad altare

Dico autem vobis

Primum quaerite

Domine memorabor

Modicum et non videbitis

Simile est regnum

Mirabantur omnes

Responsum accepit Simeon

Dum venerit paraclitus

IN RESPONSORIIS

[CSM37:127,2; text: Hodie nobis de caelo, Hodie illuxit] [ANODMF 22GF]

[128] [CSM37:128; text: Gloria patri et filio et spiritui sancto. Sicut erat in principio et nunc et semper et in saecula saeculorum amen.] [ANODMF 22GF]